Today's reading material includes some advanced words and phrases loosely based on the thesauri ცხოვრება, მოძრაობა and რაოდენობა. The collection is somewhat arbitrary and based on some words I kept forgetting, so I started to dig deeper. By the way, the mentioned locations in Khevsureti really exist and are worth traveling to in Georgia!
As always, the links, the comments and the English and German translations below should help you understand the text! Enjoy!
საკითხავი მასალა #2: პირველი დახმარება მთებში
ერთხელ მე ვიყავი მთებში მეგობრებთან ერთად ერთ მთებით გარშემორტყემული ხეობაში ხევსურეთში. ხანდახან ვიყურებოდი დურბინდით. უცებ შევატყვე რაღაცა. პირველად სწორედ არ ჩანდა დურბინდში, მაგრამ მერე გაჩნდება უფრო გარკვეულად: მდინარის უკან ვნახე სხვა მგზავრების ჯგუფი, და ჯგუფში თურმე ჰყავდათ ერთი დაჭრილი კაცი, ვინც იდო[1] მიწაზე. გვერდზე იჯდა ბავშვი მაგისი დედის კალთაში და ტიროდა. ხალხი აღელვებულად დადიოდა გარემოში.
სწრაფად ვირბინე წყალში და გადავედი მდინარის სხვა გვერდზე. ჯგუფთან მივედი და გამარჯობა-მეთქი[2]:
—[3] შოთა ვარ, გამარჯობათ. რა ხდებოდა? დახმარება გჭირდებათ?
ბავშვის დედამ მიპასუხა, — არ ვიცი, ერთ წუთში ყველაფერი კარგი იყო, მერე უცებ ჩემ მეუღლეს ფეხი დაუცდა და ჩავარდა მიწაზე.
— რა გქვიათ?
— მე შორენა ვარ, ჩემ მეუღლეს ჰქვია გიორგი.
— და პატარა?
— ეს არის ნინო.
— გიო, გესმის? მე შოთა ვარ და მინდა გეხმარო. ყველაფერი კარგი იქნება.
დაჭრილმა ზუზტი ხმით მიპასუხა: — აჰჰ, დიახ, მესმის.
— როგორ ხარ, გიო? ხოლმე ფეხი დაგიცდა ქვაზე და ჩავარდი.
— დიახ, ფეხი მტკივა და სუნთქვა თითქმის არ მყოფნის.
— აი, მერე ვნახოთ, როგორ ვგეხმაროთ. პირველი დახმარების აღმოუჩენა ვისწავლე და იმედი მაქვს, მალე უფრო კარგად იქნები და შველისავით კუნტრუშობ ამ ლამაზ ბუნებაში.
გიორგი ძლივს გაიღიმა. შორენამ მკითხა: - მისი ჭრილობა საშინელი ხომ არ არის?
— არა კაცო[4], ფეხზე აქვს პატარა ჭრილი, ძალიან გაშლილი არ არის. წვივის უდიდესი ნაწილზე აქვს სისხლი, მაგრამ ჭრილი ძალიან დიდი არ არის. წამლის გალესვა საჭირო არ იქნება, ვხუმრობ.
— ზურგჩანთაში მე მაქვს პირველი დახმარების ჩანთა, პატარა და წიტელია. დამეხმარე რა[5] და გამომიტანე. ბინტი მჭირდება ჭრილობისთვის.
შორენა ერთი წუთით ეძებდი და მალე იპოვა ეგ წითელი ჩანთა და მიმცა ბინტი.
— ნახე გიო, ახლა შეგიხვევ ჭრილს ბინტით, შემდეგ როგორც ახალი იქნები. მხოლოდ ერთი მუჭა სისხლი დაგიკარგია, მეტი არა.
— ძალიან დიდი მადლობა შოთა, კაი ბიჭი[6] ხარ! შორენა, წყურვილი მაქვს, მომეცი ცოტა წყალი თუ შეიძლება!
— მაინტერესებს, სად მიდიხართ თქვენ, საით[7]?
— ჩვენ თუშეთიდან გადმოვედით ბორბალო გადასასვლელზე და მუცოში გვინდათ ახლა. შორს ხომ არ არის აქედან?
— არა, შორს არ არის. ოთხიოდე კილომეტრია, მგონია. რჩევა მაქვს, ალბათ ჯობია ჩემი აზრით, თუ დღეს მიდიხართ ერთ ადგილთან, რომელსაც ჰქვია ხონე. ეგ უფრო ახლოს არის აქედან და იქ არსებობს ლამაზი მთის ქოხი, მეგობრული მასპინძლები, კარგი საჭმელი, გამოულეველი სუფთა წყაროს წყალი და ასე შემდეგ. და მაგ ადგილზე გარემოს ხედვა ძალიან ლამაზია. დაისვენეთ ერთი-ორი დღე და მერე მუცოსკენ გააგრძელეთ თქვენი მგზავრობა. აქედან ხიდთან მდინარის სხვა გვერდზე გადადიხართ და ათი წუთის შემდეგ მიაღწევთ ხონეს. აი, იმ მიმართულებით. — ვაჩვენებდი მათ მიმართულებას ხელით.
— რა მშვენიერი აღწერა, მეც მირჩევნია, რომ კაი გეგმა არის ხონეში დარჩება ცოტა ხნით. რას ფიქრობ, გიო?
— რატომ არა შორენა, დასვენება კაი იქნებოდა ჩემთვის და თუ ნამდვილად ისე ლამაზია, წავიდეთ იქ!
— აი, დავამთავრე ფეხის შეხვევა, ჯერ აღარ გამოდის სისხლი. ქოხთან ჩამოსვლის დროს შარვლის გამოცვლა გჭირდება, მგონია, ეს ცოტა სისხლიანა.
გიორგი გაიღიმა — ეს არაფერია, სუფთა შარვალი მაქვს ჩანთაში. ძალიან დიდი მადლობა შოთა, დიდი დახმარება იყავი!
— არაფრის, გიო. ბედნიერი მგზავრობა და ფრთხილად ბილიკზე! კარგად იყავით!
— კარგად, შეხვედრამდე იმედია!
Normally, one would use the expressions ის იწვებოდა or ის იწვა of the verb წევს/წოლა when describing someone lying somewhere but since the man is hurt and lying motionless "like dead", the verb დევს/იდო is more appropriate in this situation. ↩︎
მეთქი indicates the first person singular in cited speech and is added to the cited words: გამარჯობა-მეთქი - I said hello. This is an abbreviation of მე ვთქვი - I said. ↩︎
For direct quotes, most often the em-dash — is used in Georgian instead of quotation marks. ↩︎
Georgians use the vocative of the word კაცი (man) to address or call others, much like the English dude! or brother! or the German Mann! or Alter!. For foreign lerarners it might sound a bit strange that კაცო! is even used when addressing a female person. ↩︎
When asking someone for something, it is polite to add a small phrase similar to the English please or the German bitte; usually this would be თუ შეიძლება, but sometimes you can here people use the more coloquial რა! in this manner, e.g. when asking a minibus to stop: გამიჩერე რა! ↩︎
A common phrase in Georgian: კაი ბიჭი ხარ! - you are a good boy! Georgians say it all the time in a friendly manner, when somebody helped them out of an unpleasant situation. ↩︎
This is a more colloquial short version of საითკენ? - to where? ↩︎
Georgian Reading #2: First Aid in the Mountains
One time I was hiking with friends in a valley surrounded by mountains in Khevsureti. From time to time I looked through the binoculars. Suddenly I saw something. At first it wasn't clear through the binoculars, but then it became more obvious: On the other side of the river was another group of hikers and it looked like they had a hurt man lying on the ground. Beside him was a crying child sitting in its mother's lap. People were running around agitated.
I quickly ran into the water and moved across the river to the group and said hello.
"I am Shota, hello. What happened? Do you need help?"
The child's mother answered, "I don't know, one minute everything was fine and then suddenly my husband tripped and fell to the ground."
"What are your names?"
"I am Shorena and my husbands name is Giorgi."
"And the little one?"
"This is Nino"
"Gio, can you hear me? I am Shota and I want to help you. Everything is going to b fine."
The hurt man answered with a weak voice: "Ahh, yes, I can hear you."
"How are you, Gio? Seems like you tripped over a rock and fell."
"Yes, my leg hurts and I have trouble breathing."
"Well, let's see then, how we can help you. I am trained in rendering first aid and hope that you will be well soon and frollick in this beautiful nature like a deer."
Giorgi smiled weakly. Shorena asked, "His wound is not too bad, right?"
"No man, he has a small cut on his leg, but it is not very broad. Most of his calf is covered in blood. We won't need to brew any medicine here, just kidding.
I have a first aid kit in my backpack, it is small and red. Be so kind to take it out. I need a bandage for the wound."
Shorena went through the backpack for a minute, soon found the red bag and handed me the bandage.
"Look Gio, I am going to put the bandage on and you will be like new. You lost only a handfull blood, not more."
"Thank you so much, Shota, you are a good man! Shorena, I am thirsty, please give me some water!"
"Out of curiosity, where are you headed, to where?"
"We came from Tusheti, over the Borbalo Pass and want to go to Mutso now. It is not far from here, right?"
"No, it is not far, about four kilometers, I think. My recommendation is that it is probably better if you went to a place called Khone. It is closer from here and there is a beautiful mountain cabin with friendly hosts, good food, endless fresh spring water etc. And from this place you have a really beautiful view. Take a rest for one or two days and then proceed with your hike towards Mutso. Cross the river at the bridge to the other side and after ten minutes you reach the cabin. Right there ..." I showed them the direction with my hand.
"What a sweet description; I also think that it is a good plan to stay in this cabin for awhile. What do you think, Gio?"
"Why not, Shorena, some rest would be good for me now and if it really is that beautiful, let's go there!"
"Look, I finished bandaging the leg, it is not bleeding anymore. After arriving at the cabin you need to change your pants, it's a bit bloody."
Giorgi smiled, "That's nothing, I have a fresh pair in my bag. Thank you so much, Shota, you were a big help!"
"Nevermind, Gio. Have a good trip and be careful on the trails! Bye, bye!"
"Bye, till next time, I hope!"
Georgische Lektüre #2: Erste Hilfe in den Bergen
Ich war einmal mit Freunden in den Bergen wandern in einem von Bergen umgebenen Tal in Khevsureti. Ab und an schaute ich durch mein Fernglas. Plötzlich sah ich etwas. Zuerst war es im Fernglas nicht ganz klar zu sehen, aber dann wurde es deutlich sichtbar: Auf der anderen Seite des Flusses war eine andere Wandergruppe und in der Gruppe gab es offenbar einen verletzten Mann, der auf dem Boden lag. Neben ihm saß ein weinendes Kind im Schoß seiner Mutter. Leute liefen aufgebracht umher.
Schnell schritt ich durch das Wasser auf die andere Flusseite, lief zu der Gruppe und sagte hallo.
„Ich bin Shota, Guten Tag. Was ist passiert? Braucht ihr Hilfe?”
Die Mutter des Kindes antwortete: „Ich weiß nicht, eben war noch alles in Ordnung und dann stolperte mein Mann plötzlich und fiel hin.”
„Wie heißt ihr?”
„Ich bin Shorena, mein Ehemann heißt Giorgi.”
„Und die Kleine?”
„Das ist Nino.”
„Gio, hörst du mich? Ich bin Shota und ich will dir helfen. Alles wird gut.”
Der Verletzte antwortete mit schwacher Stimme: „Ah, ja, ich höre dich.”
„Wie geht's dir, Gio? Es scheint, du bist über einen Stein gestolpert und hingefallen.”
„Ja, mein Bein tut mir weh und ich bekomme kaum Luft.”
„Na, dann schauen wir mal, wie wir dir helfen können. Ich habe Erste Hilfe gelernt und hoffe, dir wird es bald wieder besser gehen und wie ein Reh in dieser schönen Natur hier herumspringen.”
Giorgi lächelte schwach. Shorena fragte mich: „Seine Wunde ist doch nicht so schlimm, ja?”
„Nein, Mann! Er hat einen kleinen Schnitt am Bein, aber der ist nicht sehr breit. Am Unterschenkel ist überall Blut, aber der Schnitt ist nicht sehr groß. Wir müssen wohl keine extra Medizin brauen. Ich scherze.”
„Ich habe eine Erstehilfe-Tasche im Rucksack, sie ist klein und rot. Sei so lieb und hole sie raus. Ich brauche eine Binde für die Wunde.”
„Shorena suchte etwas herum und fand die Tasche bald. Sie gab mir die Binde.”
„Schau Gio, ich verbinde dir jetzt den Schnitt und dann bist du wieder wie neu. Du hast nur eine Handvoll Blut verloren, mehr nicht.”
„Vielen Dank, Shota. Du bist ein guter Junge! Shorena, ich habe Durst, gib mir bitte etwas Wasser!”
„Nur aus Interesse, wo wollt ihr denn hin, wohin?”
„Wir sind von Tuscheti über den Borbalo-Pass gekommen und wollen jetzt nach Mutso. Das ist doch nicht mehr weit, oder?”
„Nein, weit ist das nicht, so etwa vier Kilometer etwa. Meine Empfehlung wäre, es wäre vielleicht besser wenn ihr heute zu einem Ort namens Khone lauft. Der ist näher von hier und dort gibt es eine schöne Berghütte mit netten Gastgebern, gutem Essen und reichlich frischem Quellwasser usw. Und die Aussicht von dort ist wirklich wunderschön. Ruht euch dort ein-zwei Tage aus und setzt dann von dort nach Mutso eure Wanderung fort. Ihr geht von hier über die Brücke auf die andere Seite und nach zehn Minuten erreicht ihr Khone. Da, in diese Richtung.” Ich zeigte ihnen den Weg mit den Händen.
„Was für eine schöne Beschreibung. Ich denke auch, dass es ein guter Plan ist, erstmal etwas in der Hütte zu bleiben. Was denkst du, Gio?”
„Warum nicht, Shorena, eine Pause wäre jetzt gut für mich und wenn es wirklich so schön dort ist, gehen wir dahin!”
„So, ich habe dein Bein verbunden, es blutet jetzt nicht mehr. Wenn du an der Hütte angekommen bist, solltest du die Hose wechseln, diese ist etwas blutig.”
Giorgi lächelte: „Das macht nichts, ich habe eine frische Hose in der Tasche. Ganz vielen Dank, Shota, du warst eine große Hilfe!”
„Gern geschehen, Gio. Eine gute Reise und vorsicht auf den Pfaden! Macht's gut!”
„Machs gut, auf Wiedersehen hoffentlich!”
Georgian, English and German text by Stefan Otto (Leipzig, Germany). This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
